NIEUWSBRIEF
no. 28 | juni 2023
In deze Nieuwsbrief:
- Inleiding
- Boomplantprogramma, geweldig nieuws
- Hazelaarhakhout, we gaan door
- Heggenvlechten, zoveel enthousiasme, zoveel activiteiten
- Tot slot
Inleiding
Beste lezer,
Deze nieuwsbrief heeft te lang op zich laten wachten. Tal van redenen voor aan te voeren, maar blijft dat dit niet goed is. In deze nieuwsbrief drie onderwerpen: het door de Fondation Yves Rocher ondersteunde boomplantprogramma, de stand van zaken rond het hazelaarhakhout en uiteraard het heggenvlechten. In alle drie gevallen een vooruitblik en een samenvatting van wat er zich de afgelopen maanden heeft voorgedaan.
De volgende nieuwsbrief komt half september uit. Daarin ondermeer de aankondiging van het nieuwe seizoen van ons boomplantprogramma en de agenda’s van geplande activiteiten voor heggenvlechten en hakhoutbeheer.
Voor vragen, suggesties en opmerkingen, aarzel niet: info@hegenlandschap.nl.
Veel leesplezier gewenst.
Lex Roeleveld,
Heg & Landschap
|
|
Boomplantprogramma, geweldig nieuws
We hebben, met hulp van veel vrijwilligers, een geweldig plantseizoen achter de rug. Ruim 120.000 inheemse bomen en struiken hebben hun weg gevonden naar melkveehouders, voedselbossen, ecologische wijken. Te veel mooie initiatieven om op te noemen. Binnenkort komt het verslag van dit seizoen uit, met daarin veel foto’s.
Aanplant heg in Goënga, Friesland.
Geweldig nieuws
De grote verscheidenheid aan mooie initiatieven en het enthousiasme van de deelnemers (lees hier een verhaal van een van onze deelnemers, Alowieke, de gewortelde nomade uit Friesland) werkt aanstekelijk en heeft ervoor gezorgd dat onze sponsor, de Franse Fondation Yves Rocher, de samenwerking met 3 jaar verlengt. Bovendien kunnen we elk jaar ook nog meer bomen verstrekken. Fantastisch nieuws dat we kortgeleden hoorden, nota bene in het jaar dat Heg & Landschap 20 jaar bestaat.
Een blik op enkele prachtige initiatieven
Nog even terug naar het afgelopen seizoen. Ook dit jaar was het overgrote deel van het plantgoed van (gecertificeerd) autochtone herkomst. De kwaliteit van het plantgoed was super, het voorjaar was nat, gevolgd door een recorddroogteperiode. Hopelijk komen de planten deze periode goed door. Reden temeer om komend seizoen het plantgoed zo vroeg mogelijk af te leveren en te planten.
We willen enkele van de vele inspirerende initiatieven noemen:
Voederheggen
In diverse delen van het land vroegen boeren plantgoed aan voor voederheggen. De afgelopen jaren is er betrekkelijk weinig plantgoed naar Friesland gegaan. Daar kwam afgelopen seizoen een einde aan met diverse melkveehouders die voederheggen aan wilden planten. Omroep Friesland maakte een reportage (klik hier – geen ondertiteling!) over dit initiatief van Boeren met Bomen. Ook boeren in de Ooijpolder en Brabant plantten voederheggen. Afgaande op de diverse aanvragen voor advies is dit slechts de start.
Koeien houden van boomblad.
Voedselbossen
In Drenthe timmert de vereniging Drentse Voedselbossen hard aan de weg. We ontvingen diverse aanvragen voor plantgoed via de vereniging. Drentse Voedselbossen wil initiatieven voor voedselbossen stimuleren en ondersteunen. Motto is: goed plantgoed, de juiste kennis en veel samen doen. Opgericht in juni 2022 heeft de vereniging afgelopen jaar al een indrukwekkend aantal leden. Dat belooft veel voor komend seizoen.
Hulp bij planten
De stichting Hoopheggen wil zoveel mogelijk heggen planten met zoveel mogelijk mensen. Om biodiversiteit te herstellen (‘No time to waste’) en verschillende groepen mensen met de natuur èn met elkaar te verbinden. De afgelopen jaren hebben honderden vrijwilligers in Overijssel en Brabant in totaal al ruim 33 km heggen geplant. Op de website zijn al veel plantdagen voor komend seizoen te vinden. Doe mee!
Stadslandbouw
Oosterwold, een grote gebiedsontwikkeling in de Flevopolder, waar de percelen groot zijn en stadslandbouw moet gaan floreren, was weer goed voor een enorme afname van plantgoed. Oosterwold verrijst letterlijk uit een immense klei-akker. De behoefte aan plantgoed is er enorm. Voorlichting over en de ontvangst en verdeling van het plantgoed (klik hier) vormen een ware operatie en feest tegelijkertijd. Maar dat is deze polderpioniers wel toevertrouwd.
Afhaaldag plantgoed Oosterwold.
Komend seizoen
Komende jaren willen we extra aandacht besteden aan de rol die bomen en struiken direct of ondersteunend kunnen spelen bij de productie van ons voedsel. We blijven ons daarbij wel beperken tot inheemse soorten. Zodoende willen we met ons boomplantprogramma naast de biodiversiteit een bijdrage leveren aan de noodzakelijke veranderingen die er in productie van ons voedsel en het gebruik van de bodem nodig zijn. We zullen onze plannen voor het komend seizoen begin september in onze nieuwsbrief en op de website bekend maken. Vanaf dat moment kunnen aanvraag- en bestelformulier ingevuld en opgestuurd worden. We streven ernaar om alle aanvragen kort na half oktober gereed te hebben en het plantgoed zoveel mogelijk voor de Kerstdagen af te laten leveren.
Gesorteerd plantgoed.
|
|
Hazelaarhakhout – we gaan door
Het hazelaarhakhoutproject dat we drie jaar geleden startten is afgerond, maar het werk in het bos gaat door. In voorjaar en zomer kappen we niet maar vanaf september gaan we er weer voor. Lucie Cowles zal komend seizoen de organisatie van het werk, de cursussen, vrijwilligersdagen en de verkoop van alle materialen voor haar rekening nemen. Voor vragen ed. tot oktober nog naar info@hegenlandschap.nl.
Hazelaar als houtproducent
Heb je geen idee waarover dit gaat, hazelaarhakhout is een eeuwenoude vorm van houtproductie. In Nederland echter veel minder bekend dan eiken-, essen-, elzen- of wilgenhakhout. Alleen wilgenhakhout (de griendcultuur) wordt in Nederland nog commercieel geëxploiteerd. Hazelaarhakhout levert veel bruikbare producten, onder andere voor onze heggenvlechters. Klik hier voor uitgebreide informatie.
Afgelopen seizoenen
De hergroei van de delen van het bos die we de afgelopen jaren hebben gekapt is fantastisch. Zo hier en daar wel vraatschade door reeën, maar zij hebben ook recht op een plek in het bos. Afgelopen seizoen hebben we in samenwerking met Landschap Erfgoed Utrecht enkele schitterende vrijwilligersdagen georganiseerd. Heggenvlechters zijn van staken en binders voorzien. Daarnaast hebben we in de nodige moestuinen de bamboestokken kunnen vervangen door hazelaarhout (bonenstaken, erwtenrijshout) en heeft ook het nodige vlechthout zijn weg naar tuinen gevonden. In het voorjaarsnummer van Landleven stond een lange reportage over de toepassingsmogelijkheden van hazelaarhout.
Afgelopen winter gekapte hazelaarstoof loopt uit (foto eind mei).
Hergroei hazelaar 3 jaar na kappen (foto eind mei).
Komend seizoen
We kijken uit naar komend seizoen. Begin september zullen we de data voor cursussen en vrijwilligersdagen bekend maken. De Natuurwerkdagen (3 en 4 november) zullen we in het bos te vinden zijn, maar het programma daarvoor moet nog in samenwerking met Landschap Erfgoed Utrecht vastgesteld worden. Heggenvlechters kunnen vanaf eind oktober bij ons terecht voor staken en binders (info@hegenlandschap.nl).
Deelnemers aan de Natuurwerkdag november 2022.
Making things
Hieronder een paar voorbeelden van producten die er de afgelopen tijd met hazelaarhout zijn gemaakt.
Takkenbossen: Erik Verhallen kocht voor het voedselbos in Tuinpark Laakzijde (Amersfoort) takkenbossen als beschoeiing voor een sloot. Een hele traditionele toepassing die in ons land eigenlijk altijd voor wilgenslieten is weggelegd.
Bonenstaken: Zodra het voorjaar nadert komt de vraag naar bonenstaken en rijshout voor de teelt van peultjes, erwten en kapucijners op gang.
Staken en binders: Deze worden tussen begin november en begin maart door heggenvlechters gebruikt.
Vlechtschermen: Hovenier Rick Jansen kocht staken voor het maken van vlechtschermen. Hij gebruikte wilgenslieten voor het vlechten, waarvoor ook hazelaarhout gebruikt kan worden. Lees hier (PDF) zijn verhaal.
|
|
Heggenvechten, zoveel enthousiasme, zoveel activiteiten
Het seizoen ligt alweer geruime tijd achter ons. Tijd om ervan te genieten hoe de gevlochten heggen uitlopen. Maar toch alvast een blik op de start van het komende seizoen, hoewel dat nu bij 30 graden C wel wat vreemd aanvoelt.
Golvende, gevlochten jonge meidoornheg. Mei, Twello.
Vereniging voor heggenvlechten
De leden van de Vereniging voor heggenvlechten hebben tijdens haar Algemene Ledenvergadering op 3 juni jl. besloten over te gaan in een Netwerk van heggenvlechters. Lees meer (PDF).
Cursussen, vlechtdag en kampioenschap
De eerste cursussen worden gegeven op vrijdag 10 november in Eibergen (Achterhoek) en zaterdag 11 november in Haarzuilens (nabij Utrecht). De laatste cursus wordt waarschijnlijk gecombineerd met een dag in het hakhoutbos in Langbroek op vrijdag 10 november. Dit om staken en binders klaar te maken en kennis te maken met de hazelaarhakhoutcultuur. Informatie hierover verschijnt in onze nieuwsbrief begin september. Voor meer informatie: info@hegenlandschap.nl. Op zaterdag 7 oktober organiseert Martijn Schippers (Behoud Groen Erfgoed Harmelen) een dag wilgenhout kappen in een griend in Zijderveld (Utrecht). Iedereen welkom, voor gereedschap wordt gezorgd. Contactadres: martijnschippers@outlook.com.
Op zaterdag 18 november organiseert Landschap Overijssel een cursus heggenvlechten in de buurt van Wijhe. Klik hier voor meer informatie.
Op zaterdag 25 november staat een netwerkvlechtdag voor gildeleden en leden van het Netwerk van heggenvlechters in Nijkerk gepland. Leden zijn hierover geïnformeerd. Wil je je aansluiten bij de Whats-app groep voor heggenvlechters neem dan contact op met Jantien de Loor (jddeloor@tiscalie.nl).
Het kampioenschap Heggenvlechten voor ons erfgoed wordt gehouden op zondag 19 november. De locatie? We hebben een hele bijzondere op het oog maar totdat het groene licht gegeven is houden we die nog even voor ons. Maar noteer deze dag maar vast in je agenda!!
Het nationaal Engels kampioenschap vindt plaats op zaterdag 28 oktober. Het zou dit jaar in het noorden van Engeland plaatsvinden maar de beoogde heg blijkt gesnoeid te zijn. Kan gebeuren! Het zal nu plaatsvinden in Midden-Engeland. Echt de moeite waard om dit evenement eens te bezoeken.
Zoek je een professionele heggenvlechter om je heg te vlechten (of om te horen of de heg er klaar voor is), dan kun je terecht bij een van de leden van het gilde van heggenvlechters die dergelijke opdrachten uitvoeren:
- Hans van Berlo – Ellecom, Gelderland (hvanberlo@outlook.com)
- René Rijks – Brummen, Gelderland (rjrijks.1965@gmail.com, https://heggenvlechten.com)
- Wilfried Berendsen – Vorden, Gelderland (w.berendsen@onderholt.nl , www.onderholt.nl)
- Rob Juyn – Heeswijk-Dinther, Noord-Brabant (info@opheterf.net, www.opheterf.net)
- Kristianne van der Put – IJhorst, Overijssel (kristiannevdput@gmail.com, www.vlechtwerk.nu)
- Lex Roeleveld – Maarn, Utrecht (info@heggen.nu, www.heggen.nu)
Het afgelopen seizoen
Er is het afgelopen seizoen veel gevlochten en er zijn steeds meer heggenvlechters die een professioneel niveau halen. De cursussen heggenvlechten waren gewild en allemaal volgeboekt. Cursussen vinden ook in een steeds groter deel van Nederland plaats. Dit jaar bijvoorbeeld in Zuid-Holland (Vlaardingen), Noord-Holland (Heemstede) en Friesland. De deelnemers komen ook uit alle delen van Nederland. Betrekkelijk veel zelfs uit de Randstad.
Heggenvlechters (vrijwilligers Landschap Noord-Holland) bij hun heg nabij Heemstede.
De diverse lokale groepen waren actief in het vlechten, onderhoud en de aanplant van heggen en het kappen van hakhout. Landgoed Bleijendijk (Vugt) zette een Werkgroep heggenvlechten op. Zie hier de oproep om mee te doen.
De wolf werd een geliefd gespreksonderwerp tijdens cursusdagen. Kan een gevlochten heg de wolf ontmoedigen zich aan vee te vergrijpen? Het is een vraag die vaak gesteld werd. De gevlochten heg lijkt, in combinatie met andere maatregelen, een rol te kunnen spelen. Maar praktijkkennis erover is nog niet opgedaan. In Frankrijk is men begonnen met experimenten (lees hier). Hoog tijd om dat ook in Nederland te doen.
Voorafgaand aan het NK Maasheggenvlechten organiseerden we een masterclass heggenvlechten in Nijkerk om heggenvlechters de kans te bieden nog weer beter te worden. Engelse en Ierse collega’s waren daarbij onze instructeurs. Een fantastische, leerzame en gezellige dag.
Francis van der Linden (m) bespreekt de ontstane situatie met John French (r) en de Ierse kampioen Clive Lyttle (l). Masterclass, Nijkerk.
Afgelopen seizoen waren er weer twee kampioenschappen in Nederland. Op 4 december Heggenvlechten voor ons erfgoed in Vleuten. Winnaars werden in de Topklasse Jan Degenaar en Maarten Schama (Voedselbos Haarzuilens) en in de Open klasse (de ‘runners-up') Arjan Vriend en Adinda Krans (A&A team). Er werd op verschillende wijze gevlochten, ieder op zijn/haar favoriete wijze. In totaal 19 teams. Onze Engelse vriend John French werd benoemd tot erelid van het Gilde van heggenvlechters, wat de oude strijder zichtbaar wat deed.
Team Boxmeer bezig met de afwerking tijdens het kampioenschap Heggenvlechten voor ons erfgoed.
De winnaars van het kampioenschap Heggenvlechten voor ons erfgoed: Maarten Schama (l) en Jan Degenaar (r).
Op 12 maart werd de 17e editie van het NK Maasheggenvlechten georganiseerd. Met een groot aantal teams en daarnaast demonstraties door collega’s uit vier landen. Mooi weer, goede organisatie en veel publieke belangstelling. De gebroeders Grutters wonnen voor de derde keer de Gouden Hiep.
Bloeiende in Maasheggenstijl gevlochten heg (foto mei).
Vijftien Nederlandse mannen en vrouwen deden in februari mee aan het Zuid-Engels kampioenschap. Het was een beest van een heg die ook de novices (minst ervaren vlechters) voor de kiezen kregen. Iedereen heeft het uiterste gegeven om 7 meter in 6 uur afgevlochten te krijgen. Super resultaat en in totaal mochten we (Martijn en Luke Schippers, Ilse Zuidinga, Erik Leensen, Jeroen van Leerdam en Lex Roeleveld) ook vijf keer het podium op om een prijs in ontvangst te nemen. Ze bezegelden de speciale band die we als Nederlandse heggenvlechters met onze Engelse collega’s hebben opgebouwd. De pints smaakten er die middag nog beter door.
Wilfried Berendsen vraagt zich af hoe het nu verder moet (Zuid-Engels kampioenschap).
Kort nieuws uit het buitenland
Frankrijk
In Frankrijk wordt door de AFAC, Association Française des Arbres et Haies Champêtres (Franse organisaties voor rurale bomen en heggen) gestreden voor het stoppen van de teloorgang van heggen maar juist een verdubbeling van de lengte aan heggen in het land tegen 2050. Jaarlijks gaan er duizenden kilometers verloren. Het motto: Valoriser, Protéger et Reconstituer nos haies (Waarderen, Beschermen en Herstellen van onze heggen). Klik hier voor inspiratie.
Ierland
Ook de Ieren strijden voor meer heggen in hun landschap. Stenen muurtjes zijn een bekend fenomeen. Veel heggen zijn door de intensivering van de landbouw verdwenen. Klik hier voor een blik op hun actie.
UK
In de UK vierde men begin mei de National Hedgerow Week (Nationale week van de heg) met een groot aantal activiteiten. Geweldig als we hier zo iets van de grond zouden kunnen krijgen. Kijk hier naar het programma.
Duitsland
In Duitsland blijft Ulrich Pieper met vrijwilligers en scholieren het heckenflechten uitdragen. De Nieheimer Biegehecke, met hazelaar als belangrijkste soort, is een heel bijzonder vlechtstijl.
 De Nieheimer Biegehecke (hazelaar) door Ulrich Pieper en vrienden.
België
In Vlaanderen, even onder Eindhoven voerde het Regionaal Landschap Lage Kempen de afgelopen 2 jaar een project uit om het heggenvlechten in deze regio nieuw leven in te blazen. Nederlandse heggenvlechters hebben met deelname aan demonstraties en cursusdagen een steentje bijgedragen aan de projectuitvoering. Zo groeit het ambacht aan populariteit bij onze zuiderburen. Klik hier voor hun website.
|
|
Tot slot
Heb je op- of aanmerkingen over deze nieuwsbrief, laat ons dat dan weten. Stuur hem door naar collega’s, vrienden en kennissen die mogelijk geïnteresseerd zijn.
De volgende Heg & Landschap-nieuwsbrief verschijnt half september. Mocht je een bijdrage willen leveren in de vorm van een kalenderpunt, mededeling, bijzondere waarneming of ervaring, laat ons dat dan weten. Stuur een of meer foto’s mee die vrij zijn van copyright, als jpg en tenminste 500 Kb grootte.
De foto's in deze nieuwsbrief waren van Alowieke van Beusekom, Jan-Henk Braam, Marien Abspoel, Alie Rosier, Ulrich Pieper en Lex Roeleveld.
Lex Roeleveld,
namens de stichting Heg & Landschap
N.B.
Kreeg je deze nieuwsbrief van iemand doorgestuurd en wil je hem voortaan ook direct zelf ontvangen? Meld je dan hier aan. Klik hier en vul je gegevens in (emailadres, voor- en achternaam).
|
|
De geelgors (Emberiza citrinella) is kenmerkend voor een kleinschalige, afwisselende omgeving van akkers en weiden, doorkruist met heggen en houtwallen. Het aantal geelgorzen is de afgelopen decennia sterk gedaald door ruilverkaveling en verschraling van hun leefgebied. De geelgors staat symbool voor de missie van de Stichting Heg & Landschap: uitbreiding en goed beheer van heggen in een natuurrijk,
renderend cultuurlandschap.
|
|
|
|
