|
N I E U W S B R I E F
no. 32 | mei 2024
|
|
Inleiding
Beste lezer,
Zoals onze voorzitter Jantine Schinkelhoek hieronder schrijft zit het seizoen - het winterseizoen - erop. Het boomplantprogramma, het heggenvlechten, het kappen van hazelaarhakhout, het is allemaal rond 15 maart afgerond. In deze nieuwbrief een terugblik op wat een heel mooi seizoen is geweest. Waar mogelijk een blik op het komend seizoen, maar meer daarover in de nieuwsbrief van begin september.
De komende maanden zullen in het teken staan van rapportage en kijken hoe de aanplanten, de gevlochten heggen en het hakhoutbos zich ontwikkelen. Hier en daar zullen we met wat veldwerk aan de slag gaan maar vooral ook de tijd nemen om nieuwe projecten op poten te zetten en ons op het nieuwe seizoen voor te bereiden.
Iedereen die op welke wijze ook aan onze programma’s heeft deelgenomen, hartelijk dank.
Voor vragen, suggesties en opmerkingen, aarzel niet: info@hegenlandschap.nl.
Lex Roeleveld,
Heg & Landschap
|
|
door Jantine Schinkelshoek, voorzitter stichting Heg & Landschap
Onze noeste arbeid werpt vruchten af
Wanneer de dieren zich terugtrekken, de warmte van een deken of een huis lonkt, zijn de heggen- en hakhoutmensen het allerdrukst. Planten, heggenvlechten, oogsten en snoeien. Nu neemt de natuur het weer van ons over. Alle energie die we in het landschap hebben gestopt om haar versterkt de lente en de zomer in te gaan, zien we nu terug. Natuurlijk kan de natuur gemakkelijk zonder ons. Toch is onze noeste arbeid niet tevergeefs, we hebben heel wat te herstellen. Het landschap holt nog steeds hard achteruit in dit tweede stenen tijdperk, met gevolgen voor de biodiversiteit bovendien.
Onze noeste arbeid heeft betekenis en is hard nodig. Niet alleen voor het landschap, de biodiversiteit en het welzijn van de mens nu. Ook heeft de inzet van alle Heg & Landschap-mensen deze winter aan de toekomst bijgedragen. Bijvoorbeeld door het delen van kennis, het doorgeven van erfgoed en vakmanschap op lokaal, nationaal en Europees niveau. Het hoogtepunt van deze winter was dat jonge vakmensen zijn opgestaan die landschapsbeheer tot een hoog niveau brengen en het door gaan geven aan de volgende generatie van heggen- en hakhoutmensen.
terug naar inhoudsopgave >
|
|
|
Website Heg & Landschap vernieuwd
Vanaf donderdag 21 december staat onze vernieuwde website online. Overzichtelijker, actueler, gebruiksvriendelijker en qua vormgeving lichter en luchtiger. Je vindt er alle informatie over heggen(vlechten), ons boomplantprogramma, hazelaarhakhout en onze cursussen, symposia en projecten. Ook onze internationale contacten, de agenda en de laatste nieuwtjes. Ga naar www.hegenlandschap.nl.
|
|
|
Heggen(vlechten), een schitterend seizoen!
Waar te beginnen als het over heggen gaat het afgelopen seizoen? Het was een schitterend seizoen. We geven een korte, toegegeven onvolledige, opsomming waarna we er een paar punten uithalen. Zo nu en dan een uitstapje naar het buitenland want dat blijft inspirerend en het levert veel mooie momenten op door met collega’s van elders samen te werken.
We hebben het fantastische aantal van 150.000 stuks inheems plantgoed kunnen uitgeven. We zitten nu bijna aan de 1 miljoen bomen! Een groot deel daarvan is dit jaar weer als heg aangeplant. Een deel zelfs als voederhaag voor melkvee, een oud fenomeen in een nieuw jasje. Hierover meer verderop in deze nieuwsbrief met ook een interview met twee van de deelnemers en aanjagers van deze ontwikkeling.
Planten in Anna's Tuin & Ruigte, in het Science Park te Amsterdam.
Het heggenvlechten maakte een succesvol jaar door. Een recordaantal deelnemers in Boxmeer tijdens het NK Maasheggenvlechten met daaronder veel jongeren. Met een geschatte 4.000 bezoekers was het in alle opzichten een zonnige maartse dag. De publieke belangstelling groeit naar ons idee over een breed vlak, wat zich ondermeer uit in cursisten uit het hele land, volgeboekte cursussen, en meer en meer betaalde opdrachten waardoor het heggenvlechten steeds meer wortel schiet. Visies verschillen soms, maar leiden tot verscheidenheid en soms tot een voorzichtige acceptatie: ‘hegverdichten als begrip, buigen als techniek ….. toch zo gek nog niet’. De internationale samenwerking door middel van deelname aan kampioenschappen, trainingen en excursies blijft zoals gezegd een bron van vriendschap, inspiratie en kennisuitwisseling.
Netwerkdag voor heggenvlechters in Almere op 3 februari 2024.
Professionalisering en een nieuwe lichting heggenvlechters
Het kampioenschap Heggenvlechten voor ons erfgoed (november in Hellevoetsluis) liet zien dat de ervaring begint te tellen en er zich veelbelovende nieuwe heggenvlechters aandienen. De lakmoesproef was in februari de deelname aan het Zuid-Engels kampioenschap. Tien Nederlanders namen er deel en hebben zich in het land waar zoveel goede heggenvlechters zijn van hun beste kant laten zien. Dat kwam niet alleen in de prijzen tot uitdrukking maar ook in het geleverde werk. Maar als het om de prijzen gaat: Mark en Sybren Vonk werden in het brede veld van de categorie Novice pairs met afstand eerste en wonnen ook nog de prijs Best work with handtools. Luke Schippers (jong maar loopt al een paar jaar mee) deed het bij de Novices fantastisch met een tweede plaats achter een ongenaakbaar jong Engels talent. Andere nieuwe talenten verdienden hun strepen, wat ook bij de Engelse organisatie niet onopgemerkt bleef.
Lees hier een interview met Luke Schippers (PDF).
Nederlandse delegatie naar het Zuid-Engels kampioenschap.
De vaardigheden van de nieuwe heggenvlechters hebben overigens niet zoveel te maken met de stijl van vlechten maar vooral met het beheersen van het kappen en inkappen, van opbouw en structuur geven, van regelmaat scheppen met struiken recht en krom waarvan de takken alle kanten uitwijzen, uit het kunnen lezen van de heg en niet onbelangrijk de scherpte en het gebruik van het juiste gereedschap.
 Professioneel kapwerk.
Qua professionalisering maakten we ook weer stappen. Het Gilde kreeg met Luke Schippers en Lucie Cowles twee nieuwe leden. De dag voorafgaand aan het NK Maasheggenvlechten hebben gildeleden op landgoed De Langakkers in Leende met de Ierse en Engelse topheggenvlechters samengewerkt, een echte masterclass. Het aantal gildeleden dat betaalde opdrachten uitvoert groeit, wat zelfvertrouwen en kwaliteit uitstraalt. Er wordt ook op steeds meer uiteenlopende wijzen gevlochten. Bij dat laatste gaat het dan niet zozeer om verschillende stijlen maar om combinaties die beantwoorden aan de situatie ter plekke. Dat laatste zouden we kunnen samenvatten als: de kenmerken van de heg, het beoogde doel en de wensen van de opdrachtgever. De conclusie mag zijn dat het heggenvlechten zowel wat publieke belangstelling en beoefenaars van het ambacht gestaag groeit en beter geworteld raakt.
Landgoed Haarzuilens is een pareltje rijker.
terug naar inhoudsopgave >
|
|
Boomplantprogramma 2023- 2024:
150.000 inheemse bomen en struiken!!!!
Afgelopen seizen heeft Heg & Landschap maar liefst 150.000 inheemse bomen en struiken kunnen verstrekken. 150.000 prachtige tweejarige planten, goed voor bijna 40 km aan nieuwe heggen. Maar liefst 60 verschillende inheemse soorten stonden er op de bestellijst en zijn ook allemaal besteld. De ene uiteraard meer dan de andere. De meest gevraagde soort was zoals elk jaar meidoorn (17%), op afstand gevolgd door haagbeuk en hazelaar. Maar ook voor soorten als sleedoorn, lijsterbes, Gelderse roos en zwarte els was veel belangstelling. Niet onbelangrijk: het merendeel deel van de planten was van gecertificeerd autochtone (oorspronkelijk inheemse) herkomst wat inhoudt dat ze nakomelingen zijn van wilde planten die hier al eeuwenlang staan. Dus geen veredelde variëteiten of planten die gekweekt zijn met zaad uit hele andere klimaatzones zoals Zuid-Europa. Die kunnen, bijvoorbeeld in het geval van meidoorn, ziektegevoelig zijn en/of bijvoorbeeld eerder bloeien. De afstemming met de insecten en de vogels die ervan afhankelijk zijn voor hun voedsel komt dan onder nog grotere druk te staan. Heg & Landschap gaat dus voor inheems plantgoed, zoveel mogelijk van autochtone herkomst.
Ook volgend seizoen weer
Afgelopen seizoen was het 12e waarin met steun van de Fondation Yves Rocher ons boomplantprogramma hebben kunnen uitvoeren. De Fondation heeft laten weten dat we ook het komend seizoen op haar steun mogen rekenen. Eerst nog wel even een mooi verslag over het afgelopen seizoen samenstellen. Deelnemers krijgen binnenkort het verzoek om hiervoor informatie en fotomateriaal aan te leveren. De aankondiging voor het nieuwe seizoen (met aanvraag- en bestelformulier) zal eind augustus/begin september op onze website en in deze nieuwsbrief te vinden zijn.
Oude functie in een nieuw jasje, de voederhaag
Koeien houden van bomen en struiken. Geef ze een kans en ze liggen beschut onder een boom of heg. Ze eten heel graag het blad. Boomblad was in voorbije tijden ook in ons land een onderdeel van het rantsoen van koeien. Boomblad werd geoogst, gedroogd en in de winter als hooi gevoerd. In onze moderne veehouderij worden bomen en struiken (zoals heggen) eerder als een sta-in-de-weg voor efficiënte bedrijfsvoering beschouwd.
En daar is dan afgelopen seizoen plotseling een enorme vraag naar plantgoed voor de aanleg van heggen. Niet zomaar heggen, nee heggen speciaal bedoeld als een supplement voor de voeding van met name melkvee: voederhagen. De vraag naar plantgoed voor het planten van voederhagen was er vanuit Friesland, Groningen, Overijssel, Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland. Een hele spannende ontwikkeling waar we heel graag onze bijdrage aan leveren. Niet alleen met het leveren van inheems plantgoed maar ook door mee te doen aan de ontwikkeling van kennis over soorten, gebruik wanneer, hoe lang, hoe een voederhaag te beheren! Een oude functie van heggen maar nu in een nieuw jasje waar nog veel te leren valt. Heg & Landschap heeft ter gelegenheid van haat 20-jarig jubileum de Wageningen Universiteit (WUR) plantgoed geschonken voor de aanleg van twee voederhagen voor wetenschappelijk onderzoek. De heggen zijn inmiddels geplant, een daarvan op de Dairy Campus in Leeuwarden.
We zien overigens ook al goede kansen voor het vlechten van voederhagen. Niet zozeer om ze veekerend te maken maar om ze veel gemakkelijk af te grazen blad te laten produceren en het onderhoud voor de boer te beperken. Maar we laten eerst twee personen aan het woord die zich afgelopen jaar hebben ingezet voor de aanplant van voederhagen: Jan en Johanneke Woudstra, melkveehouders in het Friese Menaldum (Menaam).
Lees hier het interview met Jan en Johanneke Woudstra (PDF).
terug naar inhoudsopgave >
|
|
"Kon het niet geloven!!!!"
“Ik kon het niet geloven toen ze onze naam omriepen. Wij, mijn vader Mark en ik, de winnaars? We keken elkaar vol ongeloof aan. Josèt, mijn moeder, Hylke en Wytse mijn broers wisten ook niet wat ze hoorden. Phil Hart, de speaker, keek nadrukkelijk naar ons. Ja we moesten toch echt naar voren komen. Achter de lange tafel vol grote glazen bier vandaan, langs de enthousiast klappende Engelse heggenvlechters. We kregen de beker (en £ 50 prijzengeld) uitgereikt met een goedkeurend 'well done guys' van Phil en een ferme handdruk van de estate manager van het landgoed waar we gevlochten hadden. Toen we, nog beduusd, met onze trofee weg wilden lopen, klonk het 'Wait a moment'. Er kwam nog een tweede beker (en wederom £ 50 prijzengeld) want we wonnen in onze categorie (Novice pairs*) ook nog de prijs voor Best work with handtools.”
Mark en Sybren voor het door hen gevlochten en winnende hegdeel.
Aan het woord is Sybren Vonk (18) over het hoogtepunt van zijn nog korte loopbaan als heggenvlechter. Een van de jongste winnaars in een van Engelands grootste kampioenschappen, de South of England hedgelaying competition. Als ik meende dat hij al veel ervaring had opgedaan, dan vergiste ik me. “Mijn oudere broer Hylke heeft veel meer ervaring”. Jaren geleden heeft hij meegedaan aan een cursus op hun biologische tuinbouwbedrijf de Sprankenhof in Udenhout. Daarna nog weleens thuis gevlochten, vorig jaar voor het eerst mee gegaan naar Engeland en afgelopen november meegedaan aan het kampioenschap Heggenvlechten in Hellevoetsluis. Dat was het dan zo’n beetje. “Mijn vader zegt dat het teamwork was, als ik zeg dat het aan hem te danken was. Hij kan goed met de bijl overweg, om die dikke stammen te leggen, dat moet ik nog leren”.
Nog enigszins beduusde winnaars van Novices Pairs.
“Mijn vrienden op school vinden het wel bijzonder maar kunnen zich bij heggenvlechten eigenlijk niets voorstellen. Ik heb nog niemand op school horen zeggen dat ze dit ook willen gaan doen. Maar ik ga er mee door, als de tijd het toelaat, want ik ga dit jaar in Leeuwarden maritieme techniek studeren. Boten ontwerpen heerlijk, ik maak al jaren modelbootjes.”
Sybrens gedachten gaan nog even terug naar de twee bezoeken aan het Zuid-Engels kampioenschap. “De eerste keer was de heg heel erg zwaar, stond hij op een wallichaam en regende het een groot deel van de dag. Dat beïnvloedt de sfeer. We waren ook nog helemaal nieuw, kenden niemand en kenden ook de ongeschreven regeltjes van zo’n evenement niet. Afgelopen februari was dat al zo anders. Je leert mensen kennen, en zij ons, zeker nu we eerste zijn geworden. Straks staan onze namen op de schaal gegraveerd met andere namen, dat is heel bijzonder. Ik voel me nog erg jong tussen al die mensen maar het is heel cool om na zo’n wedstrijd met z’n allen in een pub te zijn om er te drinken, eten en de prijsuitreiking mee te maken.”
Well done Sybren!
*Novice pairs is een van de 7 categorieën tijdens het kampioenschap. Novices zijn de aanstormende talenten. Er is Novice en Novice pairs. In de eerste categorie werk je alleen. Novice pairs is een team van twee personen en niet zoals bij het NK Maasheggenvlechten is toegestaan, een hele groep.
terug naar inhoudsopgave >
|
|
Kampioenschappen komend seizoen
Het is nog te vroeg om data voor evenementen, cursussen ed. door te geven. Wel kunnen we alvast plaats en datum van vier kampioenschappen vermelden.
- 5 oktober Nationaal Iers kampioenschap. Meer informatie hier.
- 26 oktober Nationaal Engels kampioenschap, Driffield, East Yorkshire. Meer informatie hier.
- 8 november Kampioenschap Heggenvlechten voor ons erfgoed in Menaldum, Friesland.
- 9 maart 2025, NK Maasheggenvlechten in Boxmeer e.o. Meer informatie hier.
We willen iedereen uitnodigen om deel te nemen of te komen kijken en aan te moedigen. Dat ligt niet zo voor de hand voor de buitenlandse wedstrijden. Voor het Iers en Engels kampioenschap stellen de organisatoren deelname van Nederlandse heggenvlechters heel erg op prijs. Daarnaast nodigen we iedereen, praktiserend of louter liefhebber, uit zich aan te sluiten bij het netwerk van heggenvlechters. Op een nog niet bepaalde dag in november organiseert het Netwerk van heggenvlechters een dag waarbij je (wel of geen ervaring) een dagje mee kunt doen, er een lezing georganiseerd wordt en we gezamenlijk een gezellige en waardevolle buitendag hebben.
terug naar inhoudsopgave >
|
|
Boeken, podcasts
Er zijn afgelopen maanden twee mooie nieuwe boeken verschenen en er zijn twee podcast gemaakt, die in de week van 18 t/m 25 mei on line gaan.
Hedges, Robert Wolton.
Bloomsbury Wildlife.
ISBN 978-1-3994-1171-4.
400 pagina’s, luxe uitgave, hardcover, 25*17 cm.
Schitterend boek, de beoogde opvolger van het standaardwerk Hedges (1974) door Pollard, Hooper & Moore. Behandelt alle aspecten van heggen: van geschiedenis, gebruik, beheer tot aan uitgebreide aandacht voor diverse functies van heggen. Rob Wolton verwerkt daarbij de meest recente onderzoeksresultaten. Prachtig uitgegeven en met veel liefde en persoonlijke ervaringen geschreven boek. En voor de fanatieke heggenvlechter: Wolton is in de eerste plaats ecoloog en kijkt daarmee met wat andere ogen naar het vlechten van heggen dan de meesten van ons. Soms is dat even slikken maar laten we zeggen, interessant?!
Le guide pratique du plessage (Handleiding heggenvlechten), Dominique Mansion.
Editions Ouest-France.
ISBN 978-2-7373-8808-0.
111 pagina’s, A5-formaat.
Mooi praktisch boekje met veel fotomateriaal en illustraties. Met zorg gemaakt door Dominique Mansion van het Maison Botanique (bezoekje waard) in Boursay (www.maisonbotanique.com). Dominique is al vele jaren een warm pleitbezorger van het heggenvlechten en het Franse landschap. Het Franse heggenvlechten (plessage) zit in de lift. Misschien komend jaar maart toch eens met een groep naar de Morvan tijdens de Maand van het heggenvlechten (Mois de la plèchie)? Geen wedstrijden maar dorpsbijeenkomsten rond het ambacht, gezamenlijk vieren van het ambacht met niet te vergeten goed eten en drinken. Kortom, heggenvlechten op z’n Frans.
Podcast Heggenvlechten aflevering 1, Heggenvlechten. Eeuwenoud en gevarieerd.
Podcast Heggenvlechten aflevering 2, Heggenvlechten. Biodiversiteit troef.
In de Vlaamse Week van de Biodiversiteit (18 t/m 25 mei) zullen twee podcasts over heggenvlechten te beluisteren zijn. "In deze eerste aflevering maakt de luisteraar kennis met de praktijk van het heggenvlechten of het haagleiden: wat is het precies? Hoe brengen beoefenaars in Vlaanderen en Nederland het vakmanschap opnieuw tot leven? Welke ecologische meerwaarde zien zij voor het heggenvlechten? Hoe zien de beoefenaars de toekomst?". In de tweede podcast wordt het belang van heggen voor de biodiversiteit besproken. De podcasts zijn gemaakt door het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (België) in samenwerking met het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN). Voor de podcasts zijn Dirk Cuvelier, Arnaud Zwaenepoel, Kenneth Rijsdijk, Jaap Dirkmaat en Lex Roeleveld geïnterviewd.
terug naar inhoudsopgave >
|
|
Hazelaarhakhout-revival
De financiering van ons hazelaarhakhoutproject is al ruim twee jaar geleden afgelopen, maar het werk gaat door. We blijven met een klein groepje het bos beheren, oogsten en organiseren er vrijwilligersdagen, natuurwerkdagen enz. Lucie Cowles coördineert e.e.a. en geeft hieronder haar indrukken van het afgelopen seizoen. Vertaald uit het Engels door Lex Roeleveld; maar wie Lucies fraaie proza in haar moedertaal wil lezen, klik hier (PDF).
"Het Hazelaarhakhout-revival-seizoen 2023 - 2024 is afgelopen. En wat een ongelooflijk seizoen is het geweest. Hier zijn enkele hoogtepunten.
Op vrijdag 3 november startten we het seizoen met de Natuurwerkdag. We ontvingen een groep 8- en 9-jarige kinderen van een plaatselijke school. Ze kwamen allemaal op de fiets en zelfs ik dacht… oh, dat is een grote groep kinderen met veel energie! Vroeger bracht ik elk uur dat ik wakker was door met spelen in het bos, met vrienden hutten bouwen en in bomen klimmen. Hoeveel kinderen mogen er tegenwoordig nog in het bos spelen? Onze missie was om hen door middel van spel aan te moedigen niet bang te zijn voor de kriebelbeestjes en te genieten van de vrijheid die spelen in het bos geeft. Maar dat ze ook leren te respecteren dat het bos in de eerste plaats voor de bosdieren is. Ik denk dat iedereen het erover eens zal zijn dat de dag een geweldig succes was!
In de winter organiseerden we ook een aantal andere vrijwilligersdagen, ondersteund door Landschap Erfgoed Utrecht. We hebben een cursus Forest to Field gedaan waarbij deelnemers een dag in het bos leerden over het traditioneel gebruik van het hazelaarhout, het kappen ervan, en het klaarmaken van de staken en binders die ze de volgende dag in Haarzuilens zouden gebruiken bij het vlechten van een heg. Hoewel het weer niet meezat kon iedereen aan het eind van de dag nog lachen. Ik heb vaak het gevoel dat het bos solidariteit en een positieve mentale instelling bij mensen naar voren brengt.
De regenachtige winterdagen kwamen en gingen, we zaagden en produceerden veel staken en binders voor de heggenvlechters. Toen gebeurde in januari iets bijzonders: een week van intensieve kou, gevolgd door sneeuw. Het bos werd stil. Sneeuwval in de vroege ochtend, dat is het beste moment om te zien wie er in de buurt is. Een paar sporen van reeën. Een hermelijn had op een stapel hout gezeten, waarschijnlijk op zoek naar muizen. Verder bewoog er weinig, geen vogelgezang. Tot dan toe was het sap in de hazelaars nog steeds in beweging. Ik maak me al een aantal jaren zorgen dat de ‘bomen’ niet in rust komen. Hazelaar heeft winterse kou nodig om ‘te rusten’. Mijn vingers waren minder blij met de kou.
De laatste dag in het bos, maart 2023. Een twintigtal mensen kwam naar het bos om te helpen met de laatste klusjes. Het zagen van wilgenopslag, het uitslepen van snoeihout en braamopslag verwijderen. We plantten 100 nieuwe jonge hazelaarstruiken op open plekken en plaatsten een aantal vogelhuisjes speciaal voor boomkruipers. Mijn laatste potten soep van het seizoen vonden gretig aftrek.
Het hazelaarhakhoutproject gaat nu zijn vijfde jaar in. Jeroen de beheerder/boswachter van landgoed Sandenberg is een man van weinig woorden. Hij merkte wel op dat de hergroei van de gekapte hazelaarstoven uitstekend is en dat hij duidelijk een toename van de biodiversiteit kan zien. Door het hazelaarhakhout in rotatie te kappen, verschilt de dichtheid van de struiken en de lichtinval op de grond. En dan ontstaan er ook verschillen in de leefomgeving voor planten en dieren. Jeroen experimenteert met het aanbrengen van plukken schapenwol op de gekapte stoven om te voorkomen dat de jonge hazelaarscheutenhergroei door de reeën worden opgevreten. Of dat ook werkt, laten we je later nog weten.
Om af te sluiten. Dit was een van de natste seizoenen waarin ik ooit in het bos heb gewerkt. Dit seizoen is niet zonder uitdagingen geweest en mijn vermogen om 'er mee door te gaan' is op de proef gesteld! Maar bij nader inzien heb ik veel geluk, ik denk dat ik op een van de meest zielsinspirerende plekken die je kunt bedenken werk. Ik heb een gezegde: 'Beter een natte dag in het bos dan een droge dag op kantoor'.
Ik wil van de gelegenheid gebruik maken om iedereen te bedanken die hieraan op één of andere manier heeft meegeholpen dit seizoen, maar vooral Lex voor zijn inspanningen om hazelaarhakhout weer op de kaart te zetten, Rudyard die er altijd is, jouw energie is een inspiratie! Libby en Susan van Landschap Erfgoed Utrecht voor het promoten en ondersteunen van het hazelaarhakhout project, Francis de vuurmeester, hoofdsoeproerder en onruststoker! En als laatste, maar daarom niet minder belangrijk, alle lieve, lieve, lieve vrijwilligers die een handje hebben geholpen. Bedankt dat jullie dit prachtige bos met ons delen.
Tot ziens in de herfst".
Lucie Cowles
Voor een kleine fotoreportage kijk hier beneden.
terug naar inhoudsopgave >
|
|
|
Bekijk hier een serie foto's van het Hazelaarhakhoutseizoen 2023-2024 (PDF)
|
|
|
Buitenlandse berichten
In Duitsland: de Nieheimer Biegehecke
De Nieheimer Biegehecke is een vlechtstijl die vooral met hazelaarheggen wordt uitgevoerd in Nieheim en omstreken in de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen. Ulrich Pieper is er de grote animator en leermeester. Hij vlecht jaarlijks met een grote groep vrijwilligers, jong en oud, heggen in deze mooie stijl. Bekijk hier vier foto's van deze heggenstijl (PDF).
Van onze man in Frankrijk, Hans van Berlo, Le Mois de plèchie
Hans woont enkele maanden per jaar in Frankrijk en wel in de Morvan, een streek waar het heggenvlechten een lange traditie kent en nog altijd niet vergeten is. Jaarlijks organiseert men er de maand van het heggenvlechten (le Mois de la plèchie). Hierbij Hans’ ervaringen tijdens de afgelopen editie.
"Door het Maison du Parc du Morvan in St. Brisson wordt sinds 2008 jaarlijks in februari tot half maart de Mois de plèchie georganiseerd om het ambacht van heggenvlechten over te brengen op iedereen die het wil leren of gewoon mee wil vlechten. Voorgaande jaren was het alleen in maart, maar het broedseizoen is in de Morvan ook steeds vroeger. In ongeveer 25 dorpen wordt door lokale mensen gevlochten.
Het weer voorspelt op 22 februari niet veel goeds. Een storm raast over Frankrijk en ook Pluvius zal zich flink laten gelden. Evenwel staan er ’s morgens vroeg een 15-tal vlechters op de parkeerplaats van het Maison du Parc. Regenpakken aangetrokken en aan de slag met de hazelaarheg. Het zijn veel oude hazelaarstoven die met talloze opgaande, dikkere en dunnere stammen zijn uitgelopen.
Normaal ben ik gewend dat de heggenvlechters bij aankomst eerst een stromend beekje opzoeken……. Naar me al snel was gebleken, was dat om daarin de flessen witte wijn te leggen zodat deze als het lunchmoment aanbreekt op de juiste temperatuur is. Wijn en stokbroden met zelfgemaakte patés croutes…. Casser le croute! Vandaag wordt deze actie echter overgeslagen en start men meteen de kettingzaag.
Om een indruk te geven: je moet je voorstellen dat we met zijn allen op een kluitje staan om te vlechten. Om beurten mag men, nadat de kettingzaag de dikste stammen heeft weggezaagd, een stam inkappen en de hak met de hand afzagen. Het vlechten gebeurt verderop door een man of drie. De hazelaarstammen zijn wel 3 - 4 meter lang en worden na uitvoerig en kritisch overleg vakkundig ingevlochten. Op redelijk willekeurige afstand, maar toch wel gemiddeld twee per meter laat men een (levende) staak staan, of slaat er een in de grond. Ook wordt tussen de staken door gevlochten. Alles wordt in één richting gelegd, een enkele stam gaat in de andere richting om een gat beter te dichten. Dit tot ongeveer 1-1,2 meter hoogte. Er wordt geen afwerking aan de bovenzijde toegepast, het resultaat is een stevige vee-/honddichte heg.
Na een ochtend waarbij de stammen alle kanten opwaaien en met de grootste moeite in bedwang gehouden worden, het regenpak ook geen soelaas meer biedt en het tweede of derde paar handschoenen ook spekglad zijn geworden, houden we het voor gezien en beginnen aan een vier-gangendiner in de bistro van het Parc. De witte wijn lag gelukkig al koud voor ons en heeft prima gesmaakt.
Op 3 maart was het wederom goed raak, in felle sneeuwbuien ging een ander dorp aan de slag, nu was het de beurt aan Ouroux-en Morvan. Onder leiding van naamgenoot Jean-Paul Berlo (geen 'van' ertussen, ze zien mij als de rijke tak van de familie, die we niet zijn…), een gepensioneerde melkveehouder, die het ambacht heeft geleerd van zijn vader. Sowieso doen bij alle dorpen oudere vlechters mee die het ambacht van vroeger kennen. Zij vertellen allemaal dat ze heggen leggen (coucher) en vlechten (entrelacer) zoals het vroeger werd gedaan tot de jaren 70 van de vorige eeuw.
Op een spekglad talud (levensgevaarlijk met motorzaag) staan we in de sneeuw te balanceren, op dezelfde manier werkend als in St. Brisson met z’n allen op een kluitje. Het is wederom een gezellig en sociaal gebeuren, en het is mooi om te zien dat er ook hier volop interesse is bij jongeren om het ambacht te leren. Ook hier werken we aan een hazelaarheg. Op meidoorn en andere stekelige soorten zijn ze in de Morvan niet echt dol. In de loop van de middag opgedroogd bij een gezellige en uitgebreide repas, waarbij de wijn weer rijkelijk vloeide en het vlechten geëvalueerd werd. Klik hier voor een video over een dag heggenvlechten in de Morvan (de lunch helaas niet in beeld gebracht).
Aan het einde van het vlechtseizoen, dit jaar pas in mei, organiseert een van de dorpen een Bal / Repas de plèchie met traditionele muziek, met o.a. accordeon, cornemuse (Franse doedelzak) en vielle (draailier). Niet alleen vlechten, ook (traditioneel) dansen kunnen ze hier goed! Alles mede georganiseerd door de Association des Plèchieux du Morvan en het Maison du Parc. Een bezoek waard aan de Morvan in de Mois de Plèchie!"
Hans van Berlo, 9 mei 2024
terug naar inhoudsopgave >
|
|
Netwerk en gilde van heggenvlechters
De website van de Vereniging voor Heggenvlechters gaat per 1 juli uit de lucht. De opvolger van de vereniging, het Netwerk van heggenvlechters, en het Gilde krijgen in juni een eigen pagina op de website van Heg & Landschap. Houd deze dus in de gaten!
terug naar inhoudsopgave >
|
|
Tot slot
Heb je op- of aanmerkingen over deze nieuwsbrief, laat ons dat dan weten. Stuur hem door naar collega’s, vrienden en kennissen die mogelijk geïnteresseerd zijn.
De volgende Heg & Landschap-nieuwsbrief verschijnt in september. Mocht je een bijdrage willen leveren in de vorm van een kalenderpunt, mededeling, bijzondere waarneming of ervaring, laat ons dat dan weten. Stuur een of meer foto’s mee die vrij zijn van copyright, als jpg en tenminste 500 Kb grootte.
De foto's in deze nieuwsbrief waren van Woudstra’s Plaets, Fam. Vonk, Fam. Schippers, Bert van Ginkel, Jantine Schinkelshoek, Ulrich Pieper, Hans van Berlo, Jolijn van Breemen, Lucie Cowles, Landschap Erfgoed Utrecht, Lex Roeleveld.
Lex Roeleveld,
namens de stichting Heg & Landschap
N.B.
Kreeg je deze nieuwsbrief van iemand doorgestuurd en wil je hem voortaan ook direct zelf ontvangen? Meld je dan hier aan. Klik hier en vul je gegevens in (emailadres, voor- en achternaam).
terug naar inhoudsopgave >
|
|
De geelgors (Emberiza citrinella) is kenmerkend voor een kleinschalige, afwisselende omgeving van akkers en weiden, doorkruist met heggen en houtwallen. Het aantal geelgorzen is de afgelopen decennia sterk gedaald door ruilverkaveling en verschraling van hun leefgebied. De geelgors staat symbool voor de missie van de Stichting Heg & Landschap: uitbreiding en goed beheer van heggen in een natuurrijk,
renderend cultuurlandschap.
|
|
|
|
