NIEUWSBRIEF
no. 27 | oktober 2022
In deze Nieuwsbrief:
- Inleiding
- Boomplantprogramma in volle gang
- Hazelaarhakhout, ervaringen, cursussen en producten
- Heggenvlechten, over cursussen en kampioenschappen en over King Charles III
- Over het Gilde en de Vereniging voor Heggenvlechten
- Heggen in de pers
- Tot slot
Inleiding
De herfst is alweer ruim een maand op weg, maar het is nog bijna zomers warm. Er ligt niettemin al een dik pak blad voor de huizen in mijn wijk. De bladblazers zijn weer van stal gehaald en overstemmen het rustgevende geluid van de harker. De hark, hij is niet erg populair meer.
De eerste heggen zijn inmiddels al wel gevlochten. Ze zijn niet te houden die heggenvlechters. En op 5 november, de Nationale natuurwerkdag, starten we weer met het kappen van hazelaar hakhout. Er is nog een groep die zich uitgaande van alle reacties die binnenkomen, erg onrustig begint te voelen. Ze willen aan de slag, de planters van heggen, erfbosjes, singels en voedselbossen.Ze kunnen niet wachten om de spa in de grond te steken. Maar ze zullen nog even geduld moeten hebben want met deze temperaturen komt het plantgoed niet in rust en zullen boomkwekers nog wachten met rooien. Alles op zijn tijd.
Misschien heeft de onrust wel te maken met het nieuwsbericht van eerder dit jaar dat de lengte aan heggen, houtwallen ed. in Nederland uit oogpunt van biodiversiteit en leefomgeving in 2030 verdubbeld dient te zijn. Verdubbeld!!! Dan mogen we inderdaad wel eens de daad bij het woord voegen en veel soortenrijke heggen met mooie bomen planten. Planten, planten, planten.
Het toeval wil dat het bericht samenvalt met het jubileum van onze stichting Heg & Landschap. Twintig jaar geleden ontmoetten Louis Dolmans en Lex Roeleveld elkaar tijdens een natuurdag in een schitterende hoogstamboomgaard in Elst (Gld). Louis vertelde over vogels, Lex over heggen. Die dag ontstond het idee een stichting op te richten om onze passies nog beter uit te dragen. Heg & Landschap heeft, zo mogen we zonder valse schaamte wel vaststellen, in die 20 jaar wel het een en ander bereikt maar met de genoemde uitdaging, kan er van pensionering geen sprake zijn. Een feestje vieren en volle kracht vooruit met z’n allen.
Als de groei van de lengte aan heggen in Nederland gelijke tred zou houden met dat van het aantal abonnees van onze nieuwsletter, dan is er reden tot optimisme. Onze nieuwsbrief beschouwen we als een belangrijk middel om mensen enthousiast te maken en te informeren over heggen. Niet in het minst over ons boomplantprogramma waarmee we richting de 1 miljoen stuks inheemse bomen en struiken gaan!
We willen graag nog meer energie steken in onze nieuwsbrief en deze 4 keer per jaar uitbrengen. Gezien de kosten ervan, hebben we daarvoor wel de hulp van lezers nodig. We zouden het geweldig vinden als lezers ons hierbij willen ondersteunen. Alle bijdragen zijn welkom. Eenmalige donaties worden kunnen overgemaakt naar de Stichting Heg & Landschap, op rekeningnummer NL7RABO0397080093 onder vermelding van 'Eenmalige donatie Nieuwsbrief Heg & Landschap'. De eerstvolgende nieuwsbrief komt half december uit.
In deze nieuwsbrief - nr. 27 - onder meer aandacht voor drie thema’s: het boomplantprogramma, heggen en heggenvlechten en ons hazelaarhakhoutproject. Veel leesplezier en hopelijk heel veel inspiratie.
Lex Roeleveld,
Heg & Landschap
|
|
Boomplantprogramma in volle gang
Seizoen 2022-2023, het elfde seizoen
De vraag naar inheemse bomen en struiken blijkt ook dit seizoen weer enorm te zijn. 100.000 stuks lijkt een heel aantal, maar we waren er snel doorheen. Althans de reserveringen zijn gemaakt, de levering zal de tweede helft van november starten. We kunnen helaas geen nieuwe bestellingen meer aannemen.
Laten we niet te lang stilstaan bij de kwantiteit, gaat het niet vooral om de kwaliteit? Ten eerste het plantgoed zelf. Wederom kunnen we de hoogste kwaliteit bos- en haagplantsoen garanderen. En we zijn blij dat de meeste soorten van gecertificeerd autochtone herkomst is, ofwel oorspronkelijk inheems.
De bestemming van het plantgoed geeft ook reden tot optimisme. Er is, eigenlijk voor het eerst, een forse deelname van agrariërs, veelal melkveehouders. Veel vraag dit seizoen uit Friesland, Overijssel en de Ooijpolder. In het laatste geval komen er kilometers heg bij om de geelgors te verleiden zich vanuit Duitsland in Midden-Nederland te vestigen.
Het woordje permacultuur viel deze keer veel minder vaak in de aanvraagformulieren te lezen. Het is duidelijk dat de aanleg van voedselbossen sterk groeiende is, want in veel aanvragen werd er naar verwezen. Ook paardenhouders staan met stip in de lijst van aanvragers.
In november-december zullen we ons op de leveringen van het bestelde plantgoed richten. Vragen om advies blijven altijd welkom.
|
|
Hazelaarhakhout – ervaringen, cursussen en producten
Hakhout is een van de oudste vormen van bosbeheer. We kennen in Nederland nog altijd het wilgenhakhout, griendhout genoemd. Belangrijk was vroeger het eikenhakhout maar ook het essenhakhout. Hazelaarhakhout is in Nederland een grote onbekende. Sinds 3 jaar proberen we dit oude ambacht weer tot leven te roepen en het hout dat anders versnipperd wordt te gebruiken voor het heggenvlechten, hekwerken en in (moes)tuinen. Waarom bamboe in de moestuin als we lokaal hazelaarstokken produceren?
We hebben het ambacht in deze periode aardig onder de knie gekregen en ook een beginnende markt voor onze producten ontwikkeld. Lees hiervoor eens het verslag dat we daarover geschreven hebben (en kijk eens naar het filmpje van ons werk op landgoed Sandenburg in Langbroek. We hebben fantastische werk- en cursusdagen georganiseerd. Iedereen ervaart het als geweldig om in het bos met overvliegende raven, de lachende groene specht en de geur van de humusrijke grond, te mogen werken, soep te eten, en al werkend ook nog tot rust te komen.
Kappen van hazelaarstoven op Heath House.
We gaan ook het komend seizoen weer op landgoed Sandenburg aan de slag met een nieuw deel hazelaar. Elk jaar weer totdat we, bij leven en welzijn, over 5 jaar als het laatste deel gekapt is, weer bij het begin beginnen. In het in Zuid-Engeland gelegen hazelaarbos op Heath House, worden de zogenoemde stoven al 200 jaar lang in een cyclus van de 7 jaar gekapt.
|
|
Heggenvlechten
The King hedge layer
Is het niet bijzonder dat de koning van Engeland, Charles III, een enthousiast heggenvlechter is? Als prins of Wales was hij beschermheer, heggenvlechter en organisator van een jaarlijks kampioenschap op zijn landgoed in Gloucestershire. De vraag is of hij daar nu nog aan toe zal komen. Als kroonprins maakte hij tijdens het jaarlijks kampioenschap ontspannen een praatje met de van kettingzagen en vlijmscherpe bijlen voorziene heggenvlechters. Ik vrees dat dat nu wel verleden tijd zal blijken te zijn. Prins Charles zag het heggenvlechten niet als een relict uit het verleden maar als levend erfgoed dat paste in zijn beeld van een kleinschalige en duurzame landbouw.In bijgaande filmpje (klik hier) praat hij nog als kroonprins met een boer openhartig over het ambacht en zijn kijk op de landbouw en de wereld.
(Toen nog) Prince Charles in gesprek met Wilfried Berendsen (links) en Lex Roeleveld (op de rug). Rechts op de foto de Head Forester, deels verscholen achter de prins de voorzitter van de National Hedgelaying Society.
Kampioenschappen en cursussen
Kampioenschappen
Er zijn in Nederland 2 kampioenschappen heggenvlechten. Sinds 2005 in Boxmeer, het kampioenschap Maasheggenvlechten, enkel bedoeld voor de Maasheggenstijl en Nederlandse deelnemers. Het tweede kampioenschap, Heggenvlechten voor ons erfgoed, wordt sinds 2015 georganiseerd. Elke vlechtstijl mag er uitgevoerd worden en buitenlanders mogen meestrijden om de eer. Een echt Open Nederlands kampioenschap heggenvlechten! Zo kreeg op 30 januari dit jaar, de Fransman Arnaud Deflorenne de meeste punten en daarmee een hele terechte kampioen heggenvlechten. Zie foto hieronder: Arnaud bij zijn winnende hegdeel.
|
|
Over het Gilde en de Vereniging voor Heggenvlechten
Heggenvlechter gezocht?
Zoek je een professionele heggenvlechter om je heg te vlechten (of te horen of de heg er klaar voor is), dan kun je terecht bij een van de leden van het gilde van heggenvlechters die betaalde opdrachten uitvoeren. Dat zijn:
- Hans van Berlo – Ellecom, Gld: e-mail
- Kristianne van der Put – IJhorst, Ov: e-mail
- Lex Roeleveld – Maarn, Utr: e-mail, website
- René Rijks – Brummen, Gld: e-mail, website
- Rob Juyn – Heeswijk-Dinther, NB: e-mail, website
- Robert Ceelen – Kekerdom, Gld: e-mail
- Wilfried Berendsen – Vorden, Gld: e-mail, website
Wat we het komende seizoen verder nog gaan doen
Even ter verduidelijking voor alle nieuwe lezers. Er is een Vereniging voor Heggenvlechten (link). Die wordt gevormd door alle soorten liefhebbers van het ambacht. De professionele, fanatieke zo je wilt, heggenvlechters zijn verenigd in het Gilde van heggenvlechters. Om Gildelid te worden dien je een Proeve van Bekwaamheid af te leggen. We hopen dat we komend seizoen weer 1 of 2 nieuwe gildeleden mogen begroeten. Daarnaast hebben hebben een aantal heggenvlechters, meestal gildeleden, in hun woonplaats een heggenwerkgroep opgericht. Ze planten, onderhouden en vlechten heggen en zijn ware ambassadeurs van het ambacht. Wil je zo nu en dan meewerken met een van de groepen, hieronder staan een paar van de namen:
- Behoud groen erfgoed Harmelen – Martijn Schippers: e-mail
- Heg&Haag Brummen e.o. – René Rijks: e-mail
- Werkgroep heggen van de stichting Lingewaard Natuurlijk – Hans van Berlo: e-mail
- Werkploeg heggenvlechten Noord -Overijssel – Kristianne van der Put: e-mail
Zo is er al met al, met niet te vergeten het eerder genoemde Hoopheggen, een heel netwerk van ambachtslieden en heggenadepten ontstaan. Veel vrijwilligers, sommigen ook professioneel. Daarbij niet te vergeten de grote groep heggenvlechters die zich onder de vlag van de Stichting Landschapsbeheer Boxmeer verenigd hebben en kernen heggenvlechters in Malden en het Brabantse Liempde. Voor meer informatie over de stichting, klik hier.
Naast alles wat genoemd is – planten van heggen, kampioenschappen, cursussen, activiteiten, lokale heggengroepen – hopen we komend seizoen onze goede banden met collega’s en organisaties in Duitsland, België, Frankrijk, Ierland en Engeland te onderhouden. We doen dit meestal door elkaar te bezoeken en aan elkaars wedstrijden deel te nemen. Maar ook in de vorm van een excursie en soms een internationaal seminar. Er valt veel van elkaar te leren en het is genieten om bij elkaar op bezoek te zijn. Doe mee! In onze volgende nieuwsbrief zullen we in de agenda meer aandacht aan besteden.
|
|
Heggen in de pers
Tegen het einde van het afgelopen plantseizoen verscheen het aanvalsplan van de Stichting Deltaplan Biodiversiteitsherstel in het nieuws. 5% van het landelijk gebied dient in 2030 groen-blauw dooraderd te zijn. In de praktijk betekent dat alleen al voor heggen een verdubbeling van de totale lengte aan heggen in Nederland in 8 jaar tijd. Dat is nodig voor het broodnodige herstel van de biodiversiteit maar draagt tevens bij aan de strijd tegen klimaatverandering, verbetering van bodem- en waterkwaliteit en helpt met het terugbrengen van streekidentiteit. Lees hier het 'Aanvalsplan landschap'.
Kenneth Rijsdijk schreef op verzoek van de Vereniging Nederlands Cultuurlandschap een boekje over de rol en het belang van heggen. De heg wordt erin vanuit alle mogelijke invalshoeken belicht. Een klein maar compleet boekje over het landschapselement bij uitstek: de heg. Heg, een behaaglijk landschap voor mens en natuur. ISBN 978 90 561 5924 5 Uitgever: Noordboek € 12,90.
Tirzah Schnater, redactrice van het magazine Deal! – Erfgoed als vaste waarde voor de toekomst, interviewde Lex Roeleveld over heggenvlechten als levend erfgoed. Op pagina 78-79 van het voorjaarsnummer een verslag van hun gesprek, klik hier.
In het blad Natura van de KNNV verscheen in juni van dit jaar een bijdrage van Paul van Bodengraven. Een gesprek met twee heggenadepten over de waarde van heggen als groene corridors. Het vond plaats op het met (gevlochten) heggen doorkruiste landgoed Doornik Natuurakkers in Bemmel. Klik hier voor het artikel.
|
|
Tot slot
Heb je op- of aanmerkingen over deze nieuwsbrief, laat ons dat dan weten. Stuur hem door naar collega’s, vrienden en kennissen die mogelijk geïnteresseerd zijn.
De volgende Heg & Landschap-nieuwsbrief verschijnt begin oktober. Mocht je een bijdrage willen leveren in de vorm van een kalenderpunt, mededeling, bijzondere waarneming of ervaring, laat ons dat dan weten. Stuur een of meer foto’s mee die vrij zijn van copyright, als jpg en tenminste 500 Kb grootte.
De foto's in deze nieuwsbrief zijn van Jan Degenaar, Malika Cieremans, René Janssen en Lex Roeleveld.
Lex Roeleveld,
namens de stichting Heg & Landschap
N.B.
Kreeg je deze nieuwsbrief van iemand doorgestuurd en wil je hem voortaan ook direct zelf ontvangen? Meld je dan hier aan. Klik hier en vul je gegevens in (emailadres, voor- en achternaam).
|
|
De geelgors (Emberiza citrinella) is kenmerkend voor een kleinschalige, afwisselende omgeving van akkers en weiden, doorkruist met heggen en houtwallen. Het aantal geelgorzen is de afgelopen decennia sterk gedaald door ruilverkaveling en verschraling van hun leefgebied. De geelgors staat symbool voor de missie van de Stichting Heg & Landschap: uitbreiding en goed beheer van heggen in een natuurrijk,
renderend cultuurlandschap.
|
|
|
|
